endometrioza

Endometrioza

Endometrioza oznacza występowanie błony śluzowej macicy (czyli endometrium – komórek gruczołowych zrębu) w nieprawidłowych miejscach (np. jama otrzewnej, szyjka macicy, srom). Zapadają na nią kobiety miesiączkujące (pomiędzy 7-15% populacji), występuje znacznie rzadziej w okresie postmenopauzalnym oraz przed okresem dojrzewania.

Etiopatogeneza choroby wciąż nie jest w pełni poznana – naukowcy do tej pory ustalili kilka teorii (które wzajemnie się nie wykluczają. Teoria rozprzestrzeniania sugeruje, że ogniska tkanki endometrium są rozprzestrzeniane bezpośrednio do dotkniętych chorobą miejsc poprzez zabiegi ginekologiczne, operacje i interwencje lekarskie. Kolejna koncepcja zakłada, iż w jamie otrzewnej znajduje się pula niskozróżnicowanych komórek, które ulegają metaplazji do endometrium po symulacji nieokreślonym bodźcem. Dużo zwolenników ma teoria regurgitacji – krew menstruacyjna w niektórych przypadkach może cofać się poprzez jajowody do jamy otrzewnej, a w przypadku niskiej wydolności układu immunologicznego (komórki endometrium nie zostają usunięte) następuje implantacja i rozwój patologicznych ognisk. Warto również podkreślić fakt, iż u kobiet dotkniętych endometriozą często występuje hiperestrogenizm. Doniesienia naukowe i predyspozycje sugerują również rolę czynników genetycznych w patogenezie choroby. Złotym standardem w rozpoznawaniu tej choroby jest laparoskopia (często połączona z biopsją). Pomocne bywa także TK i MR. Markerem niespecyficznym choroby jest CA-125.

Rodzaje endometriozy

Podział – klasyczny podział topograficzny (wg Martiusa) wyróżnia trzy rodzaje schorzenia w zależności od lokalizacji: endometriosis genitalis interna (macica, jajowód); endometriosis genitalis externa (pozostałe części układu rozrodczego); endometriosis extragenitalis (poza układem rozrodczym – np. w jamie otrzewnej). Opracowana jest również klasyfikacja histologiczna (skala Brosensa): typ śluzówkowy (występuje w torbielach endometrialnych jajnika); typ otrzewnowy (wykazuje wieloogniskowość oraz różnorodność morfologiczną); typ gruczołowaty (głównym elementem jest tkanka włóknisto-mięśniowa i dotyczy endometriozy głęboko naciekającej). Nie opracowano do tej pory jednolitego podziału ze względu na zaawansowanie zmian.

Endometrioza - objawy

Endometrioza może przebiegać bezobjawowo lub prezentować całą gamę symptomów. Do najczęstszych dolegliwości należą bolesne miesiączki, ból przy oddawaniu moczu i stolca, bolesne współżycie płciowe, zaburzenia miesiączkowania (obfite lub skąpe, nieregularne krwawienia), występowanie objawów przypominających ostry brzuch, nasilenie objawów PMS oraz obecność krwi w stolcu i moczu. Warto pamiętać, iż endometrioza stanowi jedną z częstych przyczyn niepłodności.

Leczenie endometriozy

Schematy leczenia endometriozy opierają się na kombinacji farmakoterapii z leczeniem operacyjnym. Celem terapii jest usunięcie ognisk choroby, ustąpienie dolegliwości bólowych oraz przywrócenie płodności. Do stosowanych leków należą analogi GnRH (hamują wydzielanie gonadotropin), tabletki antykoncepcyjne (łagodzą ból) oraz progestageny (powodują brak miesiączki, owulację i atrofię endometrium). W zależności od lokalizacji, rozległości, zaawansowania, wieku i prognozy dokonuje się wyboru odpowiedniej metody zabiegowej – zaliczamy do nich koagulację, waporyzację oraz proste wycięcie zmian.