Wybrane zagadnienia terapii neuropsychologicznej pacjentów z ogniskowymi uszkodzeniami mózgu

Charakter i zakres szkolenia:

Dla każdej omawianej w czasie szkolenia formy zaburzeń wyjaśnione zostaną teoretyczne podstawy neuropsychologicznej terapii funkcji poznawczych, następnie w części praktycznej omówione zostaną wybrane metody terapeutyczne. Zaprezentowane zostaną także sposoby terapii stosowane u konkretnych pacjentów leczonych dotychczas w ramach własnej praktyki klinicznej prowadzących. Według tego schematu omówione zostaną kolejno metody terapii zaburzeń mowy, gnozji, wybrane zaburzenia praksji oraz możliwości i ograniczenia terapii pamięci. Wyjaśniony i pokazany zostanie związek pomiędzy zrozumieniem mechanizmów zaburzenia i konstrukcją modeli terapii indywidualnie dopasowanych do profilu zaburzonych i zachowanych funkcji. W końcowej części kursu uczestnicy będą mieli okazję poćwiczyć dobór metod terapeutycznych do wybranych problemów klinicznych.

Forma zajęć:

Zajęcia prowadzone będą w formie wykładu z elementami pracy warsztatowej.

Program szkolenia:

1. Główne nurty w terapii neuropsychologicznej: trening funkcji poznawczych, terapia ukierunkowana na kompensację zaburzeń, holistyczna terapia neuropsychologiczna.

2. Spontaniczna remisja zaburzeń funkcji poznawczych a remisja kierowana.

3. Krytyczna analiza wybranych prac dokumentujących efekty rehabilitacji funkcji poznawczych: badania grupowych efektów rehabilitacji - prace przeglądowe,
metananalizy, główne pojęcia metodologiczne, statystyczne, przykłady, konieczności indywidualizacji metod pracy a wymogi metodologiczne w badaniach przenoszących do rehabilitacji funkcji poznawczych schematy stosowane w EBM.

4. Metodologia oceny skuteczności terapii indywidualnej (single-case study experimental design SCSED).

5. Ogólne zasady formułowania bezpośrednich i odległych celów terapii.

6. Terapia zaburzeń funkcji językowych:
terapia mowy - zasady ogólne i najczęstsze błędy,
czynniki sprzyjające remisji i powodzeniu terapii oraz główne problemy diagnozy dla potrzeby terapii,
postępowanie terapeutyczne u chorych z głęboką afazją,
terapia zaburzeń aktualizacji słów na przykładzie pacjentów z afazją anomiczną lub silnie zaznaczona komponentą anomii, kategorialnie specyficzne formy anomii,
zaburzenia na poziomie fonologicznej struktury słowa i metody ich terapii w odniesieniu do ekspresji i rozumienia na przykładzie wybranych przypadków chorych z afazją Wernickego i Broca,
zaburzenia rozumienia relacji gramatycznych i przykładowe formy ich przywracania,
agramatyzm u pacjentów z afazją niepłynną - kontrowersje wokół podstaw teoretycznych i wybrane metody terapeutyczne dla tej formy zaburzeń,
zaburzenia czytania i pisma - analiza mechanizmów zaburzeń i dobór odpowiedniej metody terapeutycznej, metody terapii w zaburzeniach rozpoznawania wzrokowego liter i słów oraz związków fonemu z grafemem, terapia w tzw. "czystej aleksji".

7. Terapia zaburzeń wzrokowo-przestrzennych: teoretyczne podstawy terapii zaburzeń funkcji przestrzennych w pomijaniu stronnym: analiza struktury objawów jako podstawa doboru metody terapeutycznej, efektywność stosowanych obecnie metod terapii, przykładowe formy terapii - w tym terapii zaburzeń czytania w pomijaniu stronnym (tzw. "neglect dyslexia"), formy pomocy pacjentowi z zespołem Balinta,  pomoc w zaburzeniach orientacji topograficznej, zaburzenia rozpoznawania twarzy.

8. Zaburzenia praksji:
praca nad odtworzeniem programu czynności - metody wykorzystujące procesy nadzoru i kontroli działania,
praca nad odworzeniem zaburzonej sprawności motorycznej – metody oparte o bezpośrednie powtarzanie i automatyzowanie czynności,
metody koncentrujące się na usprawnianiu wybranych czynności: problemy w samodzielnym ubieraniu się, terapia automatyzmów związanych z pismem, na przykładzie agrafii apraktycznej i mikrografii.

9. Możliwości i ograniczenia terapii zaburzeń pamięci:
algorytm doboru metody terapii zaburzeń pamięci,
wdrażanie zewnętrznych pomocy pamięciowych,
pomoc w modalnie specyficznych zaburzeniach pamięci,
wykorzystanie wybranych strategii uczenia opartego o zachowane w zespołach amnestycznych formy pamięci z wykorzystaniem: primingu, uczenia proceduralnego, pamięci emocjonalnej, semantycznej organizacji materiału,
wybrane strategie radzenia sobie z osobą z zespołem amnestycznym: trening wielokrotnego wydobycia ze zwiększającym się dystansem czasowym, metody dołączania kolejnych elementów ("chaining"), uczenie pozbawione błędów,
metody pomocy pacjentowi z amnezją wsteczną.

10. Możliwości i ograniczenia terapii zaburzeń funkcji wykonawczych:
algorytm doboru metody terapii dysfunkcji wykonawczych,
praca nad odtworzeniem zdolności formułowania celów,
praca nad planowaniem i rozwiązywaniem problemów,
metody ograniczające impulsywność w sferze poznawczej i emocjonalnej,
inne: aktualizacja własnych zasobów w kontekście celu działania, funkcje metapoznawcze, wykorzystanie edukacji i instruktażu.

11. Znaczenie wglądu pacjenta dla planowania i prowadzenia terapii.

12. Kontekst czynności terapeutycznych: współpraca z rodziną pacjenta i resztą zespołu terapeutycznego, oddziaływanie poprzez zmiany w środowisku pacjenta.

13. Ćwiczenia praktyczne – dobór ćwiczeń terapeutycznych do wybranych problemów klinicznych